దేశంలో న్యాయవ్యవస్థ కష్టకాలం

భారత న్యాయవ్యవస్థలో పెండింగ్ కేసుల సంఖ్య రోజురోజుకీ పెరుగుతోంది. హైకోర్టుల్లో 62 లక్షలకుపైగా కేసులు విచారణ కోసం ఏళ్లతరబడి వేచిచూస్తున్నాయి. నిందితులపై తగిన చర్యలు తీసుకునే సమయంలో న్యాయమూర్తుల కొరత ప్రధాన సమస్యగా మారింది. పార్లమెంటరీ స్టాండింగ్ కమిటీ నివేదిక ప్రకారం, 25 హైకోర్టుల్లో 1,122 మంది న్యాయమూర్తులు అవసరమైనా… ప్రస్తుతం 750 మంది మాత్రమే ఉన్నారు. దీని వల్ల న్యాయవ్యవస్థపై భారం పెరిగిపోతోంది.

భారతదేశ న్యాయవ్యవస్థలో పెండింగ్ కేసుల సమస్య రోజురోజుకీ పెరుగుతోంది. విచారణ పూర్తయ్యేందుకు ఏళ్ల తరబడి సమయం పడుతుండటంతో బాధితులకు న్యాయం ఆలస్యమవుతోంది. ముఖ్యంగా న్యాయమూర్తుల కొరత వల్ల ఈ పరిస్థితి మరింత దారుణంగా మారిందని పార్లమెంటరీ స్టాండింగ్ కమిటీ నివేదిక వెల్లడించింది.
2024 చివరి నాటికి సుప్రీంకోర్టులో 82,000 కేసులు పెండింగ్‌లో ఉన్నాయి.
వివిధ హైకోర్టుల్లో 62 లక్షలకుపైగా కేసులు పెండింగ్‌లో ఉన్నట్లు నివేదిక వెల్లడించింది.
దేశవ్యాప్తంగా 25 హైకోర్టుల్లో 1,122 మంది న్యాయమూర్తులు ఉండాలి. కానీ, ప్రస్తుతం 750 మంది మాత్రమే ఉన్నారు.
న్యాయమూర్తుల నియామకాల్లో జాప్యం వల్ల లక్షలాది కేసులు వాయిదాపడుతున్నాయి.
విచారణ ఆలస్యం వల్ల నిర్దోషులైన వారు కూడా జైల్లో కూర్చోవాల్సిన పరిస్థితి ఏర్పడుతోంది.
సాధారణంగా 6 నెలల్లో పరిష్కారమయ్యే కేసులకు ఏళ్లతరబడి సమయం పడుతోంది.
ముఖ్యంగా క్రిమినల్ కేసులు, సివిల్ కేసులు, వ్యాపార వివాదాలు వాదనలు పూర్తవ్వడానికి గణనీయమైన సమయం పడుతోంది.
దేశంలోని కోర్టుల్లో డిజిటల్ విధానాలను పెంచడం, న్యాయమూర్తుల సంఖ్యను పెంచడం ఈ సమస్యకు పరిష్కారంగా సూచిస్తున్నారు.
అత్యవసరమైన కేసులకే 10–15 ఏళ్ల పాటు విచారణ జరుగుతున్న దుస్థితి.
పేద ప్రజలు, మైనారిటీలు, మహిళలు, వృద్ధులు న్యాయవ్యవస్థలో నష్టపోతున్నారు.
బెయిల్ పొందే అవకాశం ఉన్నప్పటికీ, విచారణ ఆలస్యమవుతుండటంతో అనేక మంది అనవసరంగా జైల్లో మగ్గాల్సిన పరిస్థితి.
కొన్ని కేసుల్లో సాక్ష్యాలు మారిపోవడం, న్యాయపరమైన లోపాలు ఉండటం వల్ల నిందితులు తప్పించుకుంటున్నారు.
పెండింగ్ కేసుల తగ్గింపుకు న్యాయమూర్తుల నియామకాలను వేగంగా చేపట్టాలి.
వివాదాలను కోర్టు వెలుపలే పరిష్కరించే ‘Alternative Dispute Resolution’ విధానాన్ని మరింతగా అమలు చేయాలి.
డిజిటల్ కోర్టులు, వేగవంతమైన విచారణ కోసం టెక్నాలజీని ఉపయోగించాలి.
కేసుల స్వభావాన్ని బట్టి ప్రత్యేక కోర్టులను ఏర్పాటు చేయడం అవసరం.భారత న్యాయవ్యవస్థ ప్రస్తుతం పెండింగ్ కేసుల భారాన్ని తట్టుకోలేని స్థితిలో ఉంది. న్యాయమూర్తుల కొరత, వ్యవస్థలో జాప్యం లక్షలాది కేసులకు న్యాయం ఆలస్యం కావడానికి ప్రధాన కారణమని పార్లమెంటరీ స్టాండింగ్ కమిటీ నివేదిక స్పష్టం చేసింది. పెండింగ్ కేసుల సమస్య తగ్గించేందుకు ప్రభుత్వం తక్షణ చర్యలు తీసుకోవాలన్న డిమాండ్ పెరుగుతోంది.